अस्ट्रेलियाको ट्रेनमा निन्द्रा नपुगेका साथीभाईहरूलाई म कसरी भनु कि २०६४ देखी २०६८ सम्म हामिले पढ्नको लागी बिहान मात्र ३ घण्टा अनि बेलुका ३ घन्टा हिड्नु पर्थ्यो । नजिकमा स्कुल नहुनुको पिडा हामीले भोगिरहेका थियौ ।
निन्द्रा जहाँ गए पनि नपुग्ने नै रहेछ । अस्ट्रेलियामा पैसाको छट्पटी, एक घन्टा सुत्ने कि १०१२ डलर पैसा कमाउने ? सधै दोधार । अन्तत: पैसाको मोहले ट्रेनमा निन्द्रा नपुग्दो रहेछ । यता, जेठ-असार तिरको लामो दिन अनि अबेरसम्म घाम हुने भएकोले त्यती केहि अप्ठेरो पर्थेन, तर, जाडो मौसममा घर आउँदा आउँदै राती हुने भएकोले बुवा-आमाले स्कुल भएकै ठाँउ तिर कोठा लिएर बसाइदिनु हुन्थ्यो ।
कोठाको बास अनि चामल, नुन, तेल र दाउरा समेत घरबाटै बोकेको याद अझै पनि दुरुस्तै छ । ३-४ घण्टाको बाटोमा दाउराको भारी सँगसँगै किताबको झोला हुन्थ्यो । निन्द्रा त्यो बेला पनि पुग्थेन, हरेक इच्छा-चाहाना अनि बाआमाको सपनाले सोच्दा सोच्दै पुरै रात वित्थ्यो । सुविधाको नाममा हामिले पाएको भनेको एउटा कच्ची बाटो थियो । तर, त्यो कच्ची बाटोमा कहिले गाडी मोटर गुडेनन।
अझै पनि अधिकांश मानिसहरुलाई ग्यासबाट खान पाक्छ भन्ने पनि थाहा छैन । गाडी मोटर नदेखेका कयौं नेपाली अझै पनि जिवितै छ्न। खोइ त उनिहरुको रहर पुरा भएको ? अगेनाको डिलमा बसेर आगो फुक्दै, खोक्दा-खोक्दा क्यान्सरको शिकार भएका कयौं आमाहरु छ्न । नुनको ढिकासँगै मकैको आटो साधेर खाएका कयौं भाइबहिनी मेरै आँखाले देखेकी छु । के तिनिहरुको आयोडिन नुन खाने सपना पुरा होला त ? ? हिजै मात्र एउटी आमैले भन्नुभयो, “बाबु हामी टुरिस्ट भिजामा आउछौ । पाँच वर्षको भिजा भनेर हामीलाइ तीन चार महिना मात्र बस्न दिन्छ । एउटा छोरा-छोरी हुने हामीहरु यता किन बस्न पाउदैनौ ?”
कठै बरा ! ति रमा भाउजु जो वर्षौ पहिला दुबई हिडेका आफ्ना पतिलाई अहिलेसम्म भेट्न पाएकी छैनन । हेर्नुहोस् त लाखौ रकम लगानी गरेर अष्ट्रेलिया पुगेका ती छोराछोरी । अनि कयौं पैसा खर्च गरेर छोराछोरी भेट्न गएकी आमाको माग । हप्तामा एकचोटी पनि फोनमा कुरा नहुने रमा भाउजु किन कहिले आफ्ना पतिलाई भेट्ने माग गर्दिनन् ? तिमी त सम्पन्नशाली मान्छे, मायाको अभाव छ, सँगै बस्न पाउने अधुरो सपना छ । फरक यति हो, रमा भाउजूलाई ऋणको बोझबाट मुक्त हुने सपना छ, आफ्नो पतिसँगै नभए पनि बाचुन्जेल मन भित्रको माया र सपना सम्झनामा बिताउने रहर छ ।
माया हामिलाई पनि लाग्छ बाआमा अनि ति छोराछोरिको ! सपना हाम्रा पनि छन । मन हाम्रो पनि दुख्छ । परदेशमा बस्नुको पिडा हामीलाई पनि छ । निन्द्रा हाम्रो पनि पुग्दैन, अचेत अवस्थामा घरमासँगै बसेको सपना हामी पनि देख्छौ । हामीलाई पनि थाहा छ, बाआमा हामीसँगै बस्न चाहन्छन्, छोराछोरी बा को मुहार सधै भरी देख्न चाहन्छन् । महिनौं पछि गरेको फोन कलमा भकानिन्छन हाम्रा पत्नी पनि ।
समुन्द्रको किनारामा फोटो खिच्छौ, नेपालको नदिनाला सम्झिन्छौ । सिमेन्टको परिपक्क घर हाल्छौ, देशको पुरानो घर लिपपोत गरेको सम्झिन्छौ । सेल्फी खिच्न नयाँ सेल्फी स्टिक किन्छौ, बुढा भएका बाआमालाई लठ्ठी बनाइदिएको सम्झिन्छौ । विदेशमा जिविका छ, नेपालमा मन छ । परदेशमा बाच्न चाहन्छौ, नेपालमा मर्न चाहन्छौ । विदेशमा कार चढ्छौ, नेपालको भत्किएको बाटो पिच भएको सपना देख्छौ ।
माया हामीलाई पनि लाग्छ बाआमा अनि ति छोराछोरिको ! सपना हाम्रा पनि छन । मन हाम्रो पनि दुख्छ । परदेशमा बस्नुको पिडा हामीलाई पनि छ । निन्द्रा हाम्रो पनि पुग्दैन, अचेत अवस्थामा घरमासँगै बसेको सपना हामी पनि देख्छौ । हामीलाई पनि थाहा छ, बाआमा हामीसँगै बस्न चाहन्छन्, छोराछोरी बा को मुहार सधै भरी देख्न चाहन्छन् । महिनौं पछि गरेको फोन कलमा भकानिन्छन हाम्रा पत्नी पनि ।
हामी सबैलाई थाहा छ, प्रदेश (पर-देश )अर्काको देशमा सुख हुदैन, दु:ख हुन्छ । कामसँगसँगै पढ्नु पर्छ । अनिदो बस्नु पर्छ । त्यो थाहा हुँदाहुँदै हामी किन विदेश रोज्छौ ? ? ? त्यति मात्र होईन, डलरमा पैसा कमाउछौ । नेपाली रुपैयाँमा लेखाजोखा राख्छौं । समुन्द्रको किनारामा फोटो खिच्छौ, नेपालको नदिनाला सम्झिन्छौ । सिमेन्टको परिपक्क घर हाल्छौ, देशको पुरानो घर लिपपोत गरेको सम्झिन्छौ । सेल्फी खिच्न नयाँ सेल्फी स्टिक किन्छौ, बुढा भएका बाआमालाई लठ्ठी बनाइदिएको सम्झिन्छौ । विदेशमा जिविका छ, नेपालमा मन छ । परदेशमा बाच्न चाहन्छौ, नेपालमा मर्न चाहन्छौ । विदेशमा कार चढ्छौ, नेपालको भत्किएको बाटो पिच भएको सपना देख्छौ । देशको माया तिमीलाई पनि लाग्छ तर विलाशी जिवनले लोभ्याएको छ । देश तिमी पनि फर्किन चाह्न्छौ तर गरिबीले सताएको छ । देश विकास भएको तिमी पनि देख्न चाहन्छौ तर अरुले गरेको हेरेर बसेका छौ ।
हाम्रो व्यवस्थाले नै ठुलाबडा मर्दा विभिन्न टेलिभिजनमा ठाउँ पाउनुको साथै राष्ट्रिय शोकको व्यवस्था गरेको हो । होईन भने दुर्गम क्षेत्रमा एउटै दुर्घटनामा परी कयौं मान्छे मर्दा पनि शोक मनाउनु पर्ने हो । यो त प्रकृतिको नियम पनि हो । बलेको आगोले नै हो न्यानो दिने । होईन भने, निभेको आगो न्यानो दिएर नै निभेको हो भन्ने सबैले बुझ्नुपर्ने ।
खाडी मुलुक गएका कयौं नेपालीहरु रातो बाकसमा आए । कयौं नेपाली खाडिमै बेपत्ता भए । कयौं नेपाली खाडिको समुन्द्र मै लापता भए । खै त उनिहरुको आवाज कहिल्यै सुनिएन ? किन यहाँ आफ्नो समस्या अनि माग राख्न पनि पैसा चाहिन्छ र ? अष्ट्रेलियामा गएर नेपालिहरुको दु:ख पिडा सुनिदिने रवि दाई एकचोटी खाडी मुलुक गएर उहाँहरुको पनि पिडा सुनिदिने कि ?
के भनौ रवि दाई, समाज यस्तै छ । संस्कार यस्तै छ । कोही मान्छे गरिब भएर नै कोहि धनी हुने हो । ठुलो या सानो मान्छे, समाजले नै बनाएको हो । होइन भने अग्लो या होचो हुनु पर्ने । हाम्रो पद्दत्तीले नै भीआइपी र नर्मल सिट बनाएको हो । होइन भने अगाडि या पछाडी हुनुपर्ने ।
हाम्रो व्यवस्थाले नै ठुलाबडा मर्दा विभिन्न टेलिभिजनमा ठाउँ पाउनुको साथै राष्ट्रिय शोकको व्यवस्था गरेको हो । होईन भने दुर्गम क्षेत्रमा एउटै दुर्घटनामा परि कयौं मान्छे मर्दा पनि शोक मनाउनु पर्ने हो । यो त प्रकृतिको नियम पनि हो । बलेको आगोले नै हो न्यानो दिने । होईन भने निभेको आगो न्यानो दिएर नै निभेको हो भने सबैले बुझ्नुपर्ने ।
प्रकृति, नियम अनुसार चल्छ । मान्छे, समाज र संस्कृति अनुसार । पर्खिरहेकी छु रवि दाई, खाडी मुलुकका पनि पिडाहरु सुनिनेछन । लेखी रहेकी छु, प्रकृतिको नियम होइन समाज र संस्कृति परिवर्तन हुनेछ । उच्च शिक्षाको नाममा कयौं मान्छे ट्रेनको गल्लिमा अनिदो हुनु पर्नेछैन । जिविकोपार्जन गर्न विदेश जानु पर्नेछैन । खाडी मुलुकका मात्र होईन पि ।आर । र ग्रिन कार्डका लागि लड्ने मान्छे पनि नेपाल फर्किनेछन । अनी देश समृद्धितर्फ उन्मुख हुनेछ ।
लेखकबाट थप:
मैले देखेको पुरुष हिंसा
बुवाको आत्मकथा
सरकारी जागिर रहर कि बाध्यता ?
सामाजिक दृष्टिकोण र चेतनाबारे लेख्न रुचाउने के.सी. सल्लेरी खबरमा कला-साहित्य विविधमा कलम चलाउँछिन् ।